Liefdesladder en familierelaties

Yoga en meditatie waren het begin op mijn pad van spiritualiteit en persoonlijke groei. Heerlijk, ik voelde me fit en vrolijk maar onderhuids was ik toch van alles aan het bezweren.. Patronen, angsten en depressies bleven. En.. boeken lezen, heel veel boeken lezen en workshops en cursussen volgen. Twee jaar lang. Iedere dag yoga, diverse keren naar India (waar ik me direct thuis voelde, waar het leven toch 'vrijer' voelt), retreats volgen, een sjamaan bezocht en later Vipassana. Bij iedere retreat (Yoga, Vipassana) voelde ik wel na een paar dagen pijn, diepe pijn en kwam het in delen omhoog en daarna voelde ik me vrijer maar nog niet helemaal bevrijd.

Ik wist dan ook niet dat dit stuk zou komen.. gosh what a rollercoaster.. de zoektocht naar waar je patronen geworteld zijn, je jeugd en de rol in je familie... Naar het schijnt het belangrijkste stuk van persoonlijke en spirituele groei: geen workshops meer, maar de weg naar binnen (wel Vipassana), werken aan de relatie met jezelf, en de relatie met je ouders, je familie, je roots, je familieleden en met het kind van toen.

Niet de rol van het kind wat moet geven aan de ouders uit dankbaarheid om hun tekorten te verzachten en angsten te bezweren. Maar een relatie waarin liefde onvoorwaardelijk heen en weer stroomt en belangen erkend en gerespecteerd worden. Het gaat om openheid, eerlijkheid, respect voor gevoelens en kwetsbaarheden, geen familiegeheimen meer maar liefde, onvoorwaardelijke liefde. En geen onderdrukking van de waarheid en gevoelens, verdraaiing, verfraaiing, geen manipulatie, aantrekken, afstoten, afwezigheid van kwetsbaarheid, maskers en slopende emotionele en psychologische chantage meer. Het lijkt me zo heerlijk als dat vrij kan stromen.

Volgens Kareem (DJ van Rishis) is dit een hele subtiele energetische lijn waar veel mensen in blijven zitten en die niet iedereen doorknipt. Als je t niet doet blijf je het doorgeven aan je kinderen en blijf je zelf tegen je problemen en je shit aanlopen en vastzitten daarin, dan ben je niet vrij. Als je t wel doet is het een loodzwaar proces maar wel bevrijdend (en ook voor je patronen want al die mensjes met die eigenschappen zoals boven komen gewoon op je pad en blijven ook komen zolang als je dit niet doorknipt). Niet door knippen om te breken maar om te groeien, niet alleen zelf maar ook je familie, je familie relaties. Dit soort processen worden in de psycho-spirituele wereld vaak schoonmaken van oud familie karma, de familiedemonen genoemd.  

Ik ga het opeens zien. Niet dat het anders had gekund, niet dat mijn ouders niet gedaan hebben wat ze konden. Die zijn ook weer op een bepaalde manier grootgebracht. Maar ik zag het niet eens. Wat er ten grondslag ligt aan alle patronen waar ik tegenaan liep, mijn prestatiedrang en mijn angsten, grenzen die ik niet kon aangeven, niet kunnen aarden, altijd chaotisch, vergeetachtig, geen nee kunnen zeggen, niet het stuur in hand kunnen nemen. Alles moest snel, druk, alleen maar aan het wegvliegen was omdat ik niet kon AARDEN, omdat ik mijn grenzen niet kon aangeven. En het ergst ik kon niet voelen.. niet voelen..althans niet in verbinding pas later... wel een soort van oergevoel maar niet de verbinding maken met mijn hoofd en handelen...waardoor je je gebruikt gaat voelen.. als een puppet on the strings..

Ik was bang. En nu zie ik het, ik heb alles gevoeld en ik kan niet alleen zien waar het vandaan komt bij de wortels maar ik kan nu ook beter zien wat er bij andere mensen speelt.

Loodzwaar dat wel, loodzwaar vind ik het gevoel van afgesneden te zijn, dag en nacht, dromen, angsten. En ik mis mijn neefje (lieve Boeddha) waar ik zo'n enorm sterke band mee voel, die in al mijn dromen aanwezig is en die het voelt dat weet ik, die mij ziet en ik hem. Spirituele mensen zeggen je bent familiekarma aan het schoonmaken. Als ik pyschologen er op na-lees komt het op hetzelfde neer.

Maar het gevoel dat je liefde en verbinding wil maar dat je afgewezen word, dat je niet echt begrepen word. Anderen zien het maar je familie niet, dus ik ben aan het losscheuren maar dat is lijden. Dat je in je eigen familie niet word begrepen en ook niet de verbinding voelt en liefde.. als het erop aankomt. En Byron Katie zal zeggen is dat echt waar? Nee ik geloof dat ze van me houden en andersom ook maar ik voel de verbinding niet, niet op een moment dat je het het meest nodig hebt... Ik voel dat het voorwaardelijk is en dat er toch chantage, hardheid, afwijzing en verdraaiing is.

Omdat ze ook niet weten en mij niet meer begrijpen maar het voelt hard, koud met een laagje saus van lieve woordjes erover heen. Zo zei Coen van der Kroon die as zondag komt spreken bij Rishis 1,5 jaar geleden op den retreat tegen mij. De grootste spirituele groei is de relatie met je ouders, je familieleden, het voelen van je autonomie, losmaken van patronen en uit de kind rol in die relatie komen.

Via Leonie kreeg ik de tip om de boeken van Else Marie van de Eerenbeemt te lezen. Nuchter en begrijpelijk geschreven en vergelijkbaar met de familie opstellingen van de sjamanen:

Ze gebruikt als beeld de ladder. De staanders representeren de verworvenheden en nalatenschappen -het erfgoed- van vorige generaties van waar uit de persoon zijn ontwerp voor de toekomst bouwt. De sporten van de ladder stellen de nieuwe betekenisvolle relaties voor, levenspartners en vrienden. Dat wat meegegeven is, is van invloed op nieuwe relaties, maar ook op eigen kinderen. Als kinderen tot in hun volwassenheid wrok blijven koesteren tegen hun ouders, werkt dat door in de relatie met hun eigen kinderen. Ze zijn zo bezig met het vereffenen van de rekening met hun ouders, dat ze niet zien dat hun eigen kinderen liefde willen geven en ontvangen. Zo komen zij bij hun kinderen in het krijt te staan. Tot in het derde en vierde geslacht of langer kan deze roulerende rekening worden doorgegeven. De manier van werken met gezinnen waarin oog is voor het doorbreken van patronen over verschillende generaties wordt contextuele hulpverlening genoemd.

De Hongaars-Amerikaanse psychiater en therapeut Ivan Boszormenyi-Nagy, geïnspireerd door Martin Buber, is de grondlegger hiervan. Nagy stelt dat de relationele werkelijkheid van een persoon vier dimensies omvat. Hij heeft oog voor de dimensie van de feiten, zoals erfelijkheid, lichamelijke eigenschappen en gebeurtenissen in het leven van de persoon (echtscheiding, adoptie, invaliditeit, werkloosheid, armoede, oorlog). De tweede dimensie is die van de psychologie. Daar gaat het om de behoeften, gevoelens, gedachten, fantasieën en motivaties als ook de persoonlijkheidseigenschappen en afweermechanismen van een persoon. Vervolgens onderscheidt hij de dimensie van de interacties: de patronen van waarneembaar gedrag en communicatie tussen personen (gezinsstructuren, zondebokmechanismen, coalitievorming). Tot zover zegt Nagy belangwekkende, maar geen opzienbarende dingen. De vierde dimensie die hij onderscheidt, peilt een niveau dieper. Hij noemt deze de dimensie van de relationele ethiek. De kern hiervan is of een relatie als rechtvaardig wordt ervaren. Met andere woorden of er een relationeel evenwicht is tussen het geven en ontvangen van gepaste zorg aan elkaar. Dit ligt subtiel en gaat veel verder dan de juiste verdeling van de corveetaken over de familieleden. Het toelaten dat iemand voor je zorgt of je helpt kan een vorm van geven zijn. Een kind, dat door vage lichamelijke klachten of gedragsproblemen als bliksemafleider fungeert in het gezin en daardoor voorkomt dat relationele spanningen tussen ouders boven tafel komen, geeft op zijn manier veel aan het gezin. Hij houdt namelijk zijn ouders bij elkaar. Het is helend als hier erkenning voor komt.

Het in acht nemen van ieders belangen, waardoor betrouwbare relaties kunnen ontstaan, is van fundamentele betekenis. Er hoeft dan geen tegenstelling te zijn tussen het zoeken van winst voor jezelf en rekening houden met andermans belang. Als je elkaar immers kunt vertrouwen mag je ook aanspraak maken op iemands zorg. Deze wederzijdse beïnvloeding van familieleden duurt een leven lang, omdat de band tussen ouders en kinderen onverbreekbaar is: nooit houdt men op de moeder of vader van dat kind te zijn en nooit houdt men op de zoon of dochter van die ouders te zijn. Loyaliteit is dus geen gevoel, maar een zijnsgegeven. Verbreken, vermijden of ontkennen van die loyaliteit – hoe begrijpelijk ook als de relatie onrechtvaardig is – maakt onvrij. Een volwassen kind is pas echt vrij als hij het bestaan van familiebanden en beïnvloeding onderkent en daar een eigen passend antwoord op heeft. Dat antwoord is niet het negeren van eigen emoties of het zich zonder overtuiging voegen in het spoor van de ouders. Van den Eerenbeemt zet haar kaarten op begrip voor de ouders. Als je begrijpt wat je ouders hebben gekregen hebben van hun ouders en waarin ze tekort kwamen, als je hun context in ogenschouw neemt, werkt begrip en toenadering bevrijdend. Ze gebruikt hiervoor de term verzoening in de zin van een soort hertaxatie van de ouder die tekortschoot. Deze verzoening omvat niet noodzakelijkerwijs vergeving. Ik vraag mij af of verzoening zonder vergeving de helende kracht kan hebben die Van den Eerenbeemt eraan toekent. Wel geloof ik dat wrok en kramp er inzichtelijk en hanteerbaar door kunnen worden.

Ik heb eerder publicaties gelezen op het gebied van de contextuele therapie. Het gedachtegoed spreekt me aan. De publicaties doorgaans minder. Een aantal publicaties is dusdanig theoretisch dat de concrete vertaalslag naar het hulpverlenend handelen lastig is. Dit boekje zit in het andere uiterste. Het is toegankelijk geschreven, doorspekt met voorbeelden en onderbouwd met onderzoeksresultaten uit de Libelle. Deze kracht is tegelijkertijd de zwakte van het boek. Het theoretische fundament licht soms op, maar houdt een gefragmenteerd karakter. Ter illustratie van Nagy´s denkbeelden had ik liever een paar uitgewerkte familieverhalen gelezen in plaats van de talloze korte voorbeelden. Het sterk anekdotische karakter gekoppeld aan de weinig systematische bespreking van het theoretische fundament bemoeilijken reflectie op de eigen plek in de familie. En daar lijkt me dit boekje vooral voor bedoeld. Niet voor hulpverleners, maar voor iedereen die stil wil staan bij zijn plek in de familie, familiegeheimen en partnerkeuze. De liefdesladder geeft een eerste aanzet om hierover na te denken. Het boekje past dus prima op de zelfhulpplank van de boekwinkel. En op die plank staat het zelfs heel mooi tussen al die andere boekjes over de allerindividueelste zelfontplooiing. Want hoewel ik de diepgang mis in dit boekje, Van den Eerenbeemt geeft echt een ander geluid.

Bron http://www.wapenveldonline.nl/viewArt.php?art=514