Wij zijn ons brein van Dick Schwaab

Toegevoegd door Saskia Beugel op 03-01-2011 om 13:27

Ik las van het weekend het boek van prof. Dick Schwaab 'Wij zijn ons brein', van baarmoeder tot Alzheimer. Ik schreef eerder over hem in de blog over Antonie Kamerling. Een interessant boek met wetenschappelijke verklaringen maar ook minder wetenschappelijke uitspraken waarbij hij soms uithaalt naar holistische denkwijzen die (en dat al eeuwenlang) juist mooie inzichten en oplossingen bieden voor hetgeen hij onderzocht heeft.

Wij zijn ons brein en filosofie van Oosterse en Inheemse tradities

Zijn boek biedt een zeer interessante blik op de werking van de hersenen maar onze verre Oosterse buren en inheemse volkeren weten de zaken waar hij over schrijft al eeuwenlang. Daar waar hij met name conclusies trekt en verbanden legt bieden inheemse volkeren (sjamanen) en Oosterse filosofien juist oplossingen, methodes om hier mee om te gaan en diepere inzichten om te helen en te ontwikkelen (soms energetisch, soms in de vorm van acceptatie).

Het komt erop neer, aldus Dick Schwaab, dat alles bepaalt is tijdens de zwangerschap en de eerste levensjaren: agressief gedrag, depressie, borderline, autisme, pedofilie, pyschische problemen, anorexia, bulimia, verslavingen. Het zijn allemaal hersenziektes aldus Schwaab, welke genetisch zijn bepaalt en/of ontstaan tijdens de vroege ontwikkeling. In het Oosten noemen ze dat 'karma' en bepaalde vormen van karma kan je 'schoonmaken' en jezelf van verlossen. Sjamanistische healers en inheemse tradities spreken over 'programmeringen op celniveau' en energie en bindingen van voorouder- en familiesystemen die je kan verbreken (althans de negatieve stukken). Wat Dick Schwaab schrijft werpt een verfrissende blik op de Westerse visie op onze 'schuldvraag' of de vrije keuze. Want heeft iemand wel een volledig vrije keuze als zaken genetisch bepaald zijn (karmisch)? Dat maakt dat wij bijvoorbeeld compassievoller met elkaar om zouden kunnen gaan. Iets wat we bijvoorbeeld ook uit deze tradities kunnen leren.

Wetenschap of filosofisch hobbywerk

Schwaab haalt uit naar oa de cardioloog Pim van Lommel over het feit dat deze zijn (zeer succesvolle) boek 'Eindeloos Bewustzijn' over Bijna Dood Ervaringen niet gebaseerd zou hebben op gedegen wetenschappelijk onderzoek. Wel wat opmerkelijk omdat Schwaab zichzelf hier ook 'schuldig' aan maakt. Zijn boekwerk is een combinatie van gedegen wetenschappelijk onderzoek over de hersenwerking, vage filosofische en pseudowetenschappelijke beredeneringen en humorvol bedoelde kletspraat en anekdotes over mystieke tradities, holistische geneeswijzen, kwantumfyscia, mystieke ervaringen en spiritualiteit.

Schwaab wordt wel een beetje kinderachtig en besteedt niet alleen een aantal hoofdstukken aan het onderuit halen van het boek van Pim van Lommel. Hij stelt bijvoorbeeld ook dat kruiden of natuurlijke geneesmiddelen erg giftig kunnen zijn. Vervolgens komt hij met een aantal vage beweringen om de lezer te overtuigen hiervan. Zo stelt hij dat St Jans Kruid de werking van Prozac tegenhoudt (lijkt me logisch want het is de homeopatische variant daarvan). Je zou dan ook kunnen stellen dat Prozac de werking van St Jans Kruid tegenwerkt.. en dat daarmee Prozac giftig is (;-). Hij stelt dat Ginseng slapeloosheid veroorzaakt (logisch want Ginseng is een middel bedoeld om je energiek te voelen) en dat sommige mensen misselijk worden van valeriaan. Dat laatste klopt maar in tegenstelling tot geneesmiddelen hebben kruiden geen langdurige bijwerkingen maar biedt het meer een reactie, het past wel of niet bij je. Hiermee zet hij de minder kritische en bewuste lezer wel n beetje op de verkeerde voet.

Hersenontwikkeling, religie & familiesystemen

Hij filosofeert er (net als waar hij van Lommel van beticht) soms ook wat op los en maar hij heeft zeker een aantal interessante beweringen. Religie ziet hij als zwaar belastend voor de hersenontwikkeling (lijkt mij ook) en biedt een grotere kans op verslavingen, pyschische problemen en aggresief gedrag etc. Dat geloof ik graag dus daar kan ik het helemaal mee eens zijn. Wat ik daar aan toe zou willen voegen (wat Dick Schwaab misschien over het hoofd ziet) is dat familiesystemen hun eigen geloofsystemen (soms zelfs religie) hebben met evenzoveel schadelijke en onbewuste patronen en machtspatronen als in religie. Familiesystemen kunnen dus net zo giftig en schadelijk zijn als religie (en zijn als religie) en zullen dus ook een hele grote rol spelen bij het ontwikkelen van de hersenen.

Religie, spiritualiteit en hersenontwikkeling

Ik ben het helemaal eens met Schwaab dat religie gevaarlijk kan zijn voor de ontwikkeling van ons als mens en sommige spirituele stromingen en reguliere pyschotherapie evenzo. Namelijk daar waar de een vertelt aan de ander hoe het moet, daar waar de een zichzelf boven de ander plaatst, daar waar therapeut de client in de afhankelijke rol plaatst (en de client alles aanneemt en in de afhankelijke rol zit).

Ik denk dat ware spiritualiteit gaat over zelfonderzoek waarbij mensen de rollen van teacher en student afwisselen en ieder zijn eigen leraar word en waarbij mensen en therapeuten (teachers) naar zichzelf durven te kijken. Schwaab deelt spiritualiteit en religie in 1 categorie maar ik zie de mystieke tradities juist als de volwassen oorsprong van religie. De mystieke tradities gaan voor zover ik weet allemaal uit van de God in onszelf en alles om ons heen in plaats van een machtig wezen buiten onszelf dat via de kerk of moskee alleen bereikbaar word. In de mystieke tradities staan de basis waarden nog centraal maar in religie wordt alles vernauwd en ontwikkelden zich machtspatronen. Het verschil ziet hij over het hoofd. Een echt spiritueel mens of beweging zal juist vrijheid en bewustzijn voorop stellen en verbinding met het geheel beogen net als Schwaab voorstaat.

Monniken in Jiuhua Mountains

Later in het boek gaat hij op onderzoek uit. Althans hij pretendeert een onderzoek te doen naar een mummie die vereert wordt door Boeddhistische monniken in de Jiuhua Mountains in China. De mummie is onaangetast en betreft een man die op 126 jarige leeftijd gestorven. Volgens de monniken omdat hij 'holy' is. Schwaab komt tot de conclusie dat het inderdaad klopt dat de mummie onaangetast is en vraagt de monniken wat hun verkaring is hiervoor. Het antwoord 'he is holy' maakt hij vervolgens belachelijk maar een verklaring hiervoor vanuit de hersenen heeft hij zelf ook niet.

De tunnelvisie van 'Wij zijn ons brein'

'Wij zijn ons brein' biedt interessante inzichten en relaties maar is uiteindelijk ook een beperkte tunnelvisie van een hersenonderzoeker. Het sluit een volledige (meer holistische = heel) visie op heling uit terwijl dat elkaar juist kan versterken en Schwaab daar een mooie rol in zou kunnen vervullen als hij zijn ego loslaat. Naar mijn mening is het nu de beperkte visie van een Westerse medicijn man;-) Het biedt geen échte diepgaande inzichten en het verklaart alles vanuit de hersenen, bestempelt alles wat afwijkt draagt geen perspectief of oplossingen aan en bovendien spreekt uit zijn boek toch ook een zekere arrogantie. Als hij kan voelen bij zichzelf wat de dieper liggende reden is dat hij bijvoorbeeld hersenonderzoeker is geworden (zijn zelfonderzoek?) zou hij meer verbinding kunnen maken want hij flirt niet voor niets met spiritualiteit en de natuurgeneeskunde.

Combinatie karma, dharma, lot, brein en vrije wil

Al met al denk ik zelf dat het leven van een mens een combinatie is van karma (genen), kindertijd en opvoeding, lotsbestemming (dharma) welke ongetwijfeld ook zijn neergestreken in ons brein en een beetje vrije wil. In tegenstelling tot Schwaab die stelt dat we niets tegen depressie, verslaving, anorexia, pyschische problemen kunnen doen denk ik dat we een deel van ons karma (onze genen) wel degelijk kunnen helen. Ik denk dat we patronen die op jonge leeftijd genetisch bepaald zijn kunnen keren en een deel accepteren. Met behulp van de eeuwenoude methodes van de wijzen. Yogi's werken volgens de meditatie en overgave methode en Sjamanen werken met de aarde-elementen om op een diep niveau bijvoorbeeld 'contracten' te verbreken zodat negatieve energie gekeerd kan worden (zie bijvoorbeeld the Horse boy over autistisch jongetje in Mongolie).

Ultiem helingsysteem

Ik ben er van overtuigd dat het ultieme helingsysteem een combinatie zou moeten zijn van Westerse medische wetenschap voor diagnose en symptoombestrijding en de meer holistische Oosterse zienswijze voor de werkelijke (spirituele en pyschologische) oorzaken en oplossingen op een dieper niveau. Voor onze fysieke en pyschische en spirituele gezondheid als mens en die van de maatschappij!

Hieronder een recensie wat ik vond op bol. waar ik me bij aansluit

Recensie op bol.com

Een groot hersenonderzoeker is nog geen filosoof. Alleen de titel al, die zegt 'wat wij zijn' is geen wetenschappelijke uitspraak maar een filosofische in de sfeer van Descartes 'Cogito ergo sum'. Swaab schrijft heel interessante, voor mij vaak verbijsterende dingen over onze hersens maar houdt zich tussendoor soms bezig met oppervlakkig gefilosofeer , dat niet op enig hersenonderzoek of ander wetenschappelijk onderzoek is gebaseerd en evenmin getuigt van bedrevenheid in de filosofie.

Hoezeer ik het ook met hem eens ben dat de wereld er zonder godsdienst beter aan toe zou zijn, hij onderbouwt dat niet vanuit zijn hersenonderzoek- en kan dat ook niet. Als wetenschapsman zou hij moeten weten dat je minstens een stevig gecontroleerd dubbelblind onderzoek nodig hebt om die uitspraak te onderbouwen. Hij ventileert verder lustig zijn politieke en sociale voorkeuren, die ik meestal wel met hem deel maar die niet in een 'wetenschappelijk' boek op hun plaats zijn. Aan de andere kant vind ik de wetenschappelijke verklaringen die Swaab vaak geeft gortdroog omdat ze bestaan uit opsommingen van hersendelen en stofjes en hoe dat allemaal werkt.

Het echt interessante deel van zijn boek zijn de conclusies die hij op grond van onderzoek heeft kunnen trekken. Vooral aanstaande ouders moesten verplicht worden zijn boek te lezen!! Swaab komt uiteindelijk in zijn boek tot een soort determinisme omtrent ons bestaan, dat zo goed als volledig is vastgelegd door de bouw van onze hersens die hun eigen gang gaan. Dat is op sommige punten heel bevrijdend voor mensen die hun lot zien als hun eigen verantwoordelijkheid terwijl het dat niet is. Ook kan onze maatschappij er op veel gebieden haar voordeel mee doen.

Swaab komt uiteindelijk in zijn boek tot een soort determinisme omtrent ons bestaan, dat zo goed als volledig is vastgelegd door de bouw van onze hersens die hun eigen gang gaan. Dat is op sommige punten heel bevrijdend voor mensen die hun lot zien als hun eigen verantwoordelijkheid terwijl het dat niet is. Ook kan onze maatschappij er op veel gebieden haar voordeel mee doen.

Dat laat Swaab duidelijk zien en dat is de ontegenzeggelijke waarde van dit boek.
Aan de andere kant levert het problemen op om de mens te reduceren tot zijn allesbepalende hersens. 'De mens' verdwijnt dan eigenlijk. Zijn leven lijkt een vastgelegde zaak. Reeds Epicurus, die zei dat de Goden, als ze al bestonden, niets met ons van doen hebben en wij dus niet met hen, meende dat je nog beter in bepaalde mythen kon geloven dan in het noodlot ( determinisme) ' waar de natuurfilosofen in geloven'.

Wij Zijn Niet Ons Brein. Ik ervaar mijzelf niet als brein en ik ervaar de medemens evenmin als brein. Ik houd mijzelf en de ander binnen bepaalde grenzen verantwoordelijk voor keuzes en gedrag. Swaab geeft in zijn boek, waarin hij zo graag wat persoonlijk mag filosoferen, geen opening naar het menselijke, al te menselijke waar de echte filosoof zich mee bezig houdt.

Het boek is een mix van verbazingwekkende wetenschap en persoonlijk hobbydenken. Dat maakt het wel leesbaarder maar ik heb mij vaak ook flink geërgerd

Â« terug